De orthopedagoog werkt met mensen die een mentale beperking hebben of mensen die zich in een problematische leer- of opvoedingssituatie bevinden. Er wordt samen met de cliënt gekeken naar een behandel- of begeleidingsplan dat hun situatie kan verbeteren. Andere gezinsleden worden ook betrokken bij de behandeling. De orthopedagoog geeft hen adviezen met betrekking tot de begeleiding en met betrekking tot therapeutische handelingen die zij zelf kunnen verrichten.
Een orthopedagoog heeft uitgebreide kennis over de ontwikkeling van kinderen en de omgevingsfactoren die daarbij een rol spelen. In de praktijk geldt dat een orthopedagoog, naast het adviseren van ouders in een gezonde opvoedsituatie, zich bezighoudt met het begeleiden van ouders die zich in een lastige opvoedsituatie bevinden. Denk hierbij aan een ziekte van het gezinslid of problematisch gedrag en leerproblemen bij een kind. Dit kan een extra uitdaging zijn voor ouders. De orthopedagoog biedt ouders handvatten om de ontwikkeling van de kinderen zo optimaal mogelijk te laten verlopen.